واکاوی سه سالگی افغانستان طالبان و مسیرهای پیش‌رو

به گزارش مجله خبری نگار/شفقنا: از موسسه بروکینگز؛ سه سال از تسلط طالبان بر افغانستان گذشته و آنها هم‌چنان قدرت را در اختیار دارند. رهبر عالی طالبان- هیبت‌الله آخوندزاده- حکومت خود را با ایجاد نهاد‌های موازی تقویت کرده و سیاست‌هایش را از دفترش در قندهار تنظیم و اعمال می‌کند. رژیم طالبان در عین حال طردکننده‌تر شده و با امتیازاتی که به طالبان پشتون جنوبی می‌دهد؛ شرایطی را به وجود آورده که با وجود چالش‌های اقتصادی عظیمی که کشور با آن مواجه است و از جمله بیش از ۹۰ درصد از افغان‌ها با فقر و افزایش ناامنی غذایی دست و پنجه نرم می‌کنند، اما با این حال رژیم طالبان با خطر فوری یک انفجار اقتصادی مواجه نیست.

همسایگان افغانستان نیز مانند چین و روسیه در حال افزایش تعامل با رژیم طالبان هستند. البته پاکستان از اقدامات طالبان علیه گروه تروریستی تحریک طالبان پاکستان- که در شرق افغانستان پایگاه دارد- ناامید است. در این میان آمریکا نیز به‌رغم نقض شدید حقوق بشر و حقوق زنان توسط طالبان، منافع خود را در افغانستان- از جمله در زمینه مبارزه با تروریسم- در حفظ تعادل و تعامل با رژیم طالبان می‌بیند.

از نظر اقتصادی نیز به نظر می‌رسد که طالبان در حال حاضر وضعیت مناسبی دارد. شوک‌های حاصل از تحریم‌های اقتصادی غرب، بحران نقدینگی عمیق و فروپاشی سیستم اقتصادی افغانستان که در سال‌های ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۳ تولید ناخالص داخلی این کشور را به میزان قابل توجه ۳۰ تا ۲۰ درصد کاهش داد؛ حالا متوقف شده و در واقع اقتصاد افغانستان به ثبات رسیده است. البته در عین این ثبات نوعی رکود وجود دارد و این باعث شده بیش از ۲۳ میلیون افغان که بیش از نیمی از جمعیت این کشور را شامل می‌شود محتاج حمایت‌های بشردوستانه باشند- که خود این هم به دلایلی مانند نیاز‌های رقابتی جهان، بیزاری غرب از سیاست‌های مبتنی بر سرکوب طالبان و هم‌چنین بی‌علاقگی روسیه و چین به ارائه کمک‌های بشردوستانه به شدت کاهش یافته است.

کارآمدی طالبان در کاهش فساد عظیمی که ویژگی اصلی دوران جمهوریت بود، موجب افزایش درآمد‌های مالیاتی و دیگر درآمد‌های دولتی شده است. در سال ۲۰۲۳، افغانستان از قبل تجارت منطقه‌ای- از جمله صادرات زغال سنگ به پاکستان و صادرات مواد معدنی به سراسر منطقه- ۱.۹ میلیارد دلار به دست آورده است.
در این میان این واقعیت هم که همسایگان افغانستان به طرق مختلف با رژیم طالبان کنار آمده‌اند، می‌تواند فرصت‌های اقتصادی بهتر و بیشتری در اختیار افغانستان بگذارد. اگر چه به رغم گنجانده شدن در پروژه‌های آینده «کمربند و جاده» چین- درست مانند دوران جمهوریت افغانستان- فقدان یا کمبود سرمایه‌گذاری چینی‌ها به نوعی ناامیدکننده جلوه کرده است.